زخم معده یکی از معضلاتی است که اخیرا افراد زیادی را از جوانی تا میانسالی درگیر خود کرده است. شایع‌ترین علت ایجاد زخم معده در شما، آلودگی به باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. زخم معده همچنین در اثر مصرف مداوم برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن، دیکلوفناک و …) ممکن است برای شما اتفاق بیفتد.
در هنگام ابتلا به زخم معده، تغذیه بسیار برای شما پراهمیت خواهد بود. شاید از خودتان بپرسید برای زخم معده چی بخوریم چی نخوریم؟ بله شما حتما باید توجه به تغذیه را در اولویتتان قرار دهید. شما باید ترکیبات حاوی فیبر زیاد، گوشت بدون چربی، ماهی، غلات کامل، ترکیبات پروبیوتیکی و ادویه‌جاتی مثل زردچوبه و زنجبیل مصرف کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های گازدار، ترکیبات شیرین، شیر، کافئین، ادویه‌جات تند، شکلات، مرکبات، گوجه فرنگی و این قبیل خودداری فرمایید.
در ادامه با من همراه باشید تا بیشتر درباره‌ی تغذیه‌ی مناسب در طول درمان زخم معده‌تان بدانید.
زخم معده چیست؟
زخم معده، به آسیب دیواره‌ی معده در اثر ترشح زیاد اسید معده ایجاد می‌شود. علت ایجاد زخم معده، ممکن است به دلیل مصرف طولانی‌مدت مسکن‌ها و یا ابتلا به باکتری هلیکوباکترپیلوری در شما باشد. اگرچه ترکیبات غذایی باعث درمان یا ایجاد زخم معده نمی‌شوند، اما می‌توانند علائم را تسکین دهند یا بدتر کنند.
درمان زخم معده چقدر طول می‌کشد؟
عموما زخم معده یک بازه‌ی 1 الی 2 ماهه نیاز دارد تا درمان شود. در برخی افراد، این درمان ممکن است تا 3 ماه نیز به طول انجامد. طول دوره‌ی درمان به اندازه‌ی زخم، علت ایجاد زخم و هرگونه عارضه‌ای می‌باشد که ممکن است در روند درمان اختلال ایجاد کند (مثل خون‌ریزی).
برای زخم معده چی بخوریم چی نخوریم؟
برای زخم معده چی بخوریم؟
در ابتدا به ذکر ترکیباتی خواهم پرداخت که شما در دوران ابتلا به زخم معده مجاز به استفاده هستید.
- انواع میوه: میوه، چه به شکل تازه و چه یخ‌زده، سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. در برخی میوه‌ها، ترکیبات پلی‌فنولی یافت می‌شوند که به نظر می‌رسد در روند درمان زخم معده مفید باشد. میوه‌هایی مثل انواع توت، سیب، انگور و انار منعی در مصرف ندارند. اما ترکیباتی مثل انواع مرکبات در صورت ایجاد رفلاکس، نباید مصرف شوند.
- سبزیجات: سبزیجات برگدار، قرمز روشن، نارنجی و انواع کلم، سرشار از ویتامین‌ها و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می‌باشند که برای حفظ سلامت شما و التیام زخم معده مفیدند. فراموش نکنید که از مصرف انواع فلفل تند و گوجه فرنگی خودداری نمایید.
- پروتئین بدون چربی: مرغ و گوشت بدون پوست، تخم مرغ، لوبیا و نخودفرنگی، منابع مفید پروتئین کم‌چرب هستند. از طرفی مصرف ماهی‌های چرب مثل سالمون، به دلیل غنی‌بودن از امگا-3، در کاهش التهاب و پیشگیری از ابتلا به زخم معده نقش دارند. درصورت عدم کنترل التهاب ناشی از هلیکوباکترپیلوری، ممکن است بیماری‌های قلبی-عروقی رخ دهد.
- ترکیبات پروبیوتیک: محصولات پروبیوتیک مثل کفیر، ماست یونانی و …، می‌تواند در کنار مصرف سایر پروتئین‌ها در بهبود و تسکین زخم معده موثر باشد.
- غلات کامل: علات کامل مثل اوت میل، کینوا و … سرشار از فیبر هستند. این ترکیبات اگرچه به تنهایی در پیشگیری موثر نیستند، اما برای حفظ سلامت دستگاه گوارشی شما و داشتن یک سبک زندگی سالم، ضروری‌اند .
- ادویه‌جات و گیاهان: برخی گیاهان مثل میخک، رازیانه و گشنیز، در مهار رشد باکتری موثرند. از طرفی برخی ادویه‌جات مثل زردچوبه، زنجبیل، سیر و دارچین، دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی می‌باشند.
برای زخم معده چی نخوریم؟
در کنار مصرف برخی ترکیبات غذایی، توجه به عدم مصرف برخی دیگر از ترکیبات اگر مهم‌تر نباشد، کم اهمیت‌تر نیست.
در ادامه باهم بررسی می‌کنیم که چه ترکیباتی، ابدا نباید در هنگام ابتلا به زخم معده مصرف شوند.
- الکل: شراب، آب جو یا هر نوشیدنی حاوی الکل، منجر به ایجاد تاخیر در روند درمان زخم معده می‌شوند.
- کافئین: هر نوشیدنی یا خوراکی حاوی کافئین (از جمله چای، قهوه، نوشابه)، منجر به افزایش تولید اسید معده می‌شوند.
- شیر: برخی محققان هنوز بر سر اثرات شیر بر وضعیت زخم معده باهم تضاد نظر دارند. اما به نظر می‌آید براساس بیشتر مطالعات، مصرف شیر منجر به افزایش تولید اسید در معده می‌شود.
- انواع گوشت‌های فرآوری‌شده: انواع گوشت‌های فرآوری‌شده و ادویه‌دار مثل سوسیس، کالباس و …، باعث ایجاد التهاب در دستگاه گوارش شما می‌شوند. بنابراین سعی کنید از گوشت‌های بدون چربی استفاده نمایید.
- غذاهای پرچرب: چربی باعث افزایش میزان اسید معده می‌شود. همچنین براساس مطالعات مشخص شد در صورت مصرف ترکیبات حاوی چربی زیاد، روند ترمیم زخم به تاخیر می‌افتد. سعی کنید از انواع بیکن، سوپ‌های خامه‌ای و سس سالاد استفاده نکنید و به جای آن‌ها از چربی‌های سالم مثل آووکادو استفاده نمایید.
- غذاهای تند: باید بدانید غذاهای تند خود باعث ایجاد زخم معده نمی‌شوند بلکه باعث تحریک علائم خواهند شد. بنابراین سعی کنید هرگونه مواد غذایی تند مثل سس چیلی، فلفل سیاه و قرمز و … را کنار بگذارید تا علائمتان فروکش کنند.
- غذاهای شور: شاید برایتان جالب باشد که بدانید، غذاهای شور، احتمال رشد هلیکوباکترپیلوری را در شما بالا می‌برند. انواع خیارشور و زیتون و ترشی، از جمله‌ی این ترکیبات حاوی نمک هستند.
- شکلات: شکلات تولید اسید معده را در بدن شما افزایش می‌دهد. بنابراین از مصرف شکلات خودداری نمایید تا علائمتان فروکش کنند.
- سبزیجات خام: بله سبزیجات خام، به دلیل آن که به سختی هضم می‌شوند، می‌توانند منجر به ایجاد ناراحتی‌های گوارشی در شما شوند (خصوصا سبزیجات سبز برگدار).
چه نکات دیگری را باید در طول دوره ی درمان زخم معده رعایت کنم؟
علاوه بر نکات گفته‌شده، شما باید قوانین دیگری را نیز در طول دوره‌ی درمان و پس از آن نیز رعایت کنید.
- سعی کنید روش پخت غذاهایتان از سرخ‌کردن به سمت پخته‌شدن یا آب‌پزشدن برود. انواع کره و روغن جامد، هضم غذا را سخت‌تر می‌کند.
- همیشه هیدراته بمانید و به اندازه‌ی کافی آب و مایعات بنوشید.
- اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد، از مواد عذایی حاوی گلوتن، مثل گندم و جو، خودداری نمایید.
- اگر به اختلالات التهابی روده مبتلا هستید، از ترکیبات حاوی لاکتوز و نوشیدنی‌های گازدار استفاده نکنید.
سوالات متداول
درمان زخم معده چقدر طول می‌کشد؟
عموما بین 1 الی 2 ماه.
آیا مصرف چای در کسانی که زخم معده دارند، مجاز است؟
خیر، هرگونه نوشیدنی کافئینه، مثل چای، قهوه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و … که حاوی کافئین باشند و تولید اسید معده را افزایش دهند، منع مصرف دارند.
برای زخم معده چی بخوریم؟
انواع غلات کامل، سبزیجات، گوشت بدون چربی، محصولات پروبیوتیک، میوه‌هایی مثل انواع توت، سیب و انگور و ادویه‌جاتی مثل زردچوبه، زنجبیل و … برای شما مجاز هستند.
برای زخم معده چی نخوریم؟
انواع نوشیدنی کافئینه، نوشیدنی گازدار، شکلات، شیر، غذاهای تند و شور، ترشی، سوسیس، کالباس و سایر گوشت‌های فرآوری‌شده و سبزیجات خام نبایند مصرف شوند.
چه عواملی باعث ایجاد زخم معده می‌شود؟
شایع‌ترین دلیل ایجاد زخم معده، آلودگی به میکروب معده یا هلیکوباکترپیلوری است. پس از آن مصرف مزمن برخی داروهای مسکن مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و …، منجر به آسیب به دیواره‌ی معده و ابتلای شما به زخم معده می‌شود.
تجربه بیماران
علی 51 ساله: من سابقه‌ی ابتلا به سردردهای میگرنی و مصرف مزمن داروهای مسکن ضد التهاب غیراستروئیدی، رو داشتم. چند وقتی بود که کم اشتها شده بودم و حالت تهوع و درد مبهم شکمی من را آزار میداد. پس از مراجعه به متخصص گوارش، متوجه شدم به زخم معده مبتلا هستم.
سارا 21 ساله: من در یک روز به شکل ناگهانی دچار حالت تهوع شدم و چند روزی رود که مدفوع سیاه و درد شدید شکمی داشتم. پس از مراجعه به اورژانس متوجه شدم به میکروب معده آلوده هستم و زخم معده دارم.
احمد، 38 ساله: چند ماهی بود که یک درد سوزشی ناجور زیر دنده‌هام حس می‌کردم. اوایل فکر می‌کردم سوء هاضمه‌ست، ولی هر چی می‌گذشت بدتر می‌شد، مخصوصاً بعد از غذا خوردن. یک روز دیگه واقعاً طاقتم تموم شد و رفتم دکتر. بعد از معاینه و آندوسکوپی گفتن یه زخم کوچیک تو دوازدهه‌ام دارم و یه میکروب به اسم هلیکوباکتر پیلوری هم تو معده‌ام هست. پزشک من علاوه بر تجویز دارو، توصیه کرد که باید از غذاهای تند و تیز، سرخ‌کردنی‌ها و چیزهای ترش مثل آبلیمو و سرکه دوری کنم. قهوه و نوشابه هم ممنوع شد. اوایل خیلی سخت بود، عادت داشتم بعد از غذا یک فنجان قهوه بخورم. علاوه بر آن به من گفت غذاهای سبک و کم‌چرب مصرف کنم، مثل سوپ، آش، مرغ آب‌پز و سبزیجات پخته. تعداد وعده‌های غذایی ام رو افزایش دادم اما با حجم کمتر. بعد از یه مدت دوباره آندوسکوپی کردم و دکتر گفت زخمم خوب شده و دیگر خبری از اون میکروب هم نیست. حالا خیلی مراقب غذام هستم و سعی می‌کنم همیشه غذاهای سالم و خونگی مصرف کنم.
جمع بندی
زخم معده، اختلالی است که در طی آن، شما دچار درد در ناحیه‌ی معده، سوزش، رفلاکس معده و در موارد حاد خون‌ریزی در ناحیه‌ی مذکور می‌شوید. شایع‌ترین علت ابتلا به زخم معده، آلودگی به میکروب معده (هلیکوباکترپیلوری) است. همچنین مصرف مزمن برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن، سلکوکسیب و …) منجر به آسیب به دیواره‌ی معده و ابتلا به زخم معده می‌شود.
تغذیه در این هنگام بسیار مهم است. شما نباید نوشیدنی‌های گازدار، کافئینه و شیرین مصرف کنید. ادویه‌جات تند، انواع ترشی و شور، فست‌فودها، گوشت‌های فرآوری‌شده، شکلات و سبزیجات خام نیز منع مصرف دارند. به جای آن سعی کنید انواع میوه (خصوصا انواع توت، سیب، انگور و انار)، سبزیجات پخته، غلات کامل، گوشت بدون چربی، ترکیبات پروتئینی و ادویه‌جاتی مثل زردچوبه، زنجبیل و … را مصرف کنید.
منابع
